Θεσσαλονίκη, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα (Μάιος – Δεκέμβριος 2017)
Το ελληνικό θέατρο σκιών, αν και παραδοσιακά ταυτίζεται με την κωμωδία, εμπεριέχει και μια ξεχωριστή και ιδιαίτερα σημαντική κατηγορία, γνωστή ως «ηρωικό δράμα». Πρόκειται για έργα ιστορικού χαρακτήρα που στις αρχές του 20ού αι. εμπλούτισαν το παραδοσιακό του ρεπερτόριο το οποίο, εκτός από την ψυχαγωγία, ικανοποιεί πλέον και τα πατριωτικά αισθήματα του κοινού. Προφορικές αφηγήσεις, περιγραφές και σχόλια στον Τύπο μαρτυρούν την τεράστια αποδοχή του ως τη δεκαετία του 1950 από ένα ευρύ κοινό, το οποίο συνέρρεε να δει τα «πάθη» των ηρώων, να συμμετάσχει ψυχικά στο δράμα τους και να ταυτιστεί με τους αγώνες τους.
Οι καραγκιοζοπαίκτες, αντλώντας το υλικό τους από την ιστορική παράδοση (προφορική και γραπτή) και από άλλα λαϊκά θεάματα (όπως το κουκλοθέατρο και η παντομίμα), εξιδανικεύουν τα κατορθώματα των τολμηρών και ενάρετων ηρώων που αντιστάθηκαν στον δυνάστη και, πολλές φορές, υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο. Ο Καραγκιόζης χάνει τον πρωταγωνιστικό του ρόλο και περιορίζεται στο να απαλύνει με τα καμώματά του την ταραχή του θεατή από την ισχυρή δραματικότητα της υπόθεσης.
Οι παραστάσεις αυτές χαρακτηρίζονται από ένα μεγάλο πλούτο φιγουρών και σκηνικών, που συχνά αποτελούν πραγματικά καλλιτεχνικά αριστουργήματα. Στην έκθεση οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν μια επιλογή εκθεμάτων από κλασικά έργα του ηρωικού δράματος, που χωρίζονται σε τρεις θεματικές ενότητες:
Α. Φιγούρες και σκηνικά από ηρωικές παραστάσεις
Τοποθετημένα με χρονολογική σειρά σε μπερντέδες, αφηγούνται στιγμές από κλασικές ηρωικές παραστάσεις που καλύπτουν από τα προεπαναστατικά χρόνια ως τον πόλεμο του 1940-41. Είναι έργα από διαφορετικές γενιές καλλιτεχνών και, κυρίως, δημιουργών της Θεσσαλονίκης.
Β. Τεκμήρια της πορείας των ηρωικών παραστάσεων στο χρόνο
Εκτίθενται δείγματα από την εκδοτική (φυλλάδια και βιβλία) και δισκογραφική (βινύλιο, CD και DVD) παρουσία του ηρωικού δράματος, καθώς και προγράμματα και διαφημιστικό υλικό παραστάσεων (όπως φειγ βολάν, ρεκλάμες κ.ά.).
Γ. Εικαστικές δημιουργίες επηρεασμένες από το ηρωικό δράμα
Πλήθος καλλιτεχνών, εμπνεόμενοι από τη γοητεία της λαϊκής αυτής τέχνης, αποτύπωσαν θέματα και πρόσωπα από τις παραστάσεις του ηρωικού δράματος σε πίνακες ζωγραφικής, διακοσμητικά πιάτα, πέτρες, συνθέσεις σε ξύλο, σουβενίρ, σπιρτόκουτα, λαχεία κ.ά. Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα της εικαστικής αυτής παραγωγής που διακρίνονται για την αισθητική και την πρωτοτυπία τους.
